18.12.1869, Βερολίνο - 16.07.1935, Λειψία
νεοελληνιστής, μεταφραστής
Προφίλ
Ο Καρλ Ντίτεριχ (Karl Dieterich, 1869–1935) ήταν γερμανός βυζαντινολόγος και νεοελληνιστής.
Ο Ντίτεριχ, γόνος εμπόρου από το Βερολίνο, παρακολούθησε μαθήματα νέων ελληνικών από τον Ιωάννη Μητσοτάκη στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών, και στη συνέχεια σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου συγκριτική γλωσσολογία και σύγχρονες γλώσσες την περίοδο 1890–1895. Έπειτα, κατά τα έτη 1895-1898, μαθήτευσε δίπλα στον Karl Krumbacher στο Μόναχο, σπουδάζοντας την ακόμη νεαρή επιστήμη της μεσαιωνικής και νεοελληνικής φιλολογίας. Το 1898 ανακηρύχτηκε διδάκτωρ με την διατριβή Έρευνες στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας από την ελληνιστική περίοδο μέχρι τον 10ο αιώνα (Untersuchungen zur Geschichte der griechischen Sprache von der hellenistischen Zeit bis zum X. Jahrhundert).
Στο Μόναχο ο Ντίτεριχ γνώρισε μέσω του ελληνιστή John Schmitt τον ποιητή Λορέντζο Μαβίλη, και είχε επαφές και με άλλους λογοτέχνες της Γενιάς του 1880 όπως ο Κώστας Πασαγιάννης, ο Αργύρης Εφταλιώτης και ο Γιάννης Καμπύσης. Οι επαφές αυτές έγιναν στενότερες και οι σχέσεις βάθυναν το 1898, όταν ο Ντίτεριχ παρέμεινε επί μακρό χρονικό διάστημα για έρευνα στην Αθήνα, συχνάζοντας στα λογοτεχνικά σαλόνια του Κωστή Παλαμά και της Καλιρρόης Παρρέν.
Μετά την υφηγεσία του στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας (1909) εργάστηκε εκεί –στην αρχή ως υφηγητής και από το 1922 ως την συνταξιοδότησή του το 1935 ως έκτακτος καθηγητής με αντικείμενο την Μεσαιωνική και Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία. Η δραστηριότητά του αυτή διακόπηκε τα έτη 1916–1918, κατά τα οποία ο Ντίτεριχ εργάστηκε πρώτα ως γραμματέας και διευθυντής τομέα στο Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στο Σαράγιεβο, κι ακολούθως ως διερμηνέας στη Σχολή Διερμηνέων στο Βερολίνο. Το 1917 συμμετείχε στην αποστολή διανοουμένων και επιστημόνων με ελληνικά αντικείμενα ενδιαφέροντος, οι οποίοι πήγαν κατά τη διάρκεια του Α΄ΠΠ στο Γκέρλιτς (Görlitz) για γλωσσολογικές, μουσικολογικές και άλλες μελέτες, αξιοποιώντας τη στάθμευση ενός ελληνικού στρατεύματος. Το Επίτομο λεξικό της νεοελληνικής ομιλούμενης και γραπτής γλώσσας (Taschenwörterbuch der neugriechischen Umgangs- und Schriftsprache) εθεωρείτο για καιρό ως έργο αναφοράς και κυκλοφορούσε σε διαρκείς επανεκδώσεις.
Τόσο ως ερευνητής όσο και ως διαμεσολαβητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας και γλώσσας ο Ντίτεριχ εκπροσωπούσε σαφώς τις θέσεις των δημοτικιστών όπως και της λογοτεχνικής Γενιάς του 1880, η οποία τασσόταν υπέρ μιας ρεαλιστικής τέχνης, μιας τέχνης προσανατολισμένης στον σύγχρονο ελληνικό λαϊκό πολιτισμό. Στο έργο του Ιστορία της βυζαντινής και νεοελληνικής λογοτεχνίας (1902) ο Ντίτεριχ επιστεγάζει τον αυτοπροσδιορισμό αυτής της γενιάς στην ιστορία της λογοτεχνίας, προβάλλοντας ιδιαίτερα την μέχρι τότε παραγνωρισμένη παράδοση της δημοτικής ποίησης και της επτανησιακής λογοτεχνίας, και αναβαθμίζοντάς τες έτσι έναντι του Αθηναϊκού Ρομαντισμού. Παράλληλα με το επιστημονικό του έργο, ο Ντίτεριχ αφιερώθηκε και ως μεταφραστής στην προώθηση των συγγραφέων της Νέας Αθηναϊκής Σχολής: το 1907 κυκλοφόρησε η συλλογή Griechische Volkserzählungen (Ελληνικά Δημοτικά Διηγήματα) του Ανδρέα Καρκαβίτσα, και γύρω στο 1910 η συλλογή Neugriechiche Erzählungen (Νεοελληνικά διηγήματα) με μεταφράσεις που ο Ντίτεριχ είχε δημοσιεύσει σε διάφορα περιοδικά από το 1890 και ύστερα. Ως το σημαντικότερο προϊόν της μεταφραστικής του δραστηριότητας θεωρείται σήμερα η ανθολογία Neugriechische Lyriker (Νεοέλληνες ποιητές), με εισαγωγή του Γκέρχαρντ Χάουπτμαν (Gerhard Hauptmann), η οποία πρωτοδημοσιεύτηκε το 1928 και επανεκδόθηκε ήδη το 1931 σε αναθεωρημένη μορφή, η οποία αποτελεί «την πρώτη απόπειρα κανονικοποίησης της σύγχρονης ελληνικής ποίησης στη δημοτική για το γερμανικό αναγνωστικό κοινό.» (Μητσού 2010, 243)
Βιβλιογραφία
|
Αχιλλέας Παράσχος. Ψυχολογική μελέτη Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1896 |
|
Untersuchungen zur Geschichte der griechischen Sprache von der hellenistischen Zeit bis zum 10. Jh. n. Chr. Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1898 |
|
Το γλωσσικόν ζήτημα Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1900 |
|
Ralph Waldo Emerson, Το αυτεξούσιο (Selbstsicherheit) Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1901 |
|
Το Γλωσσικόν ζήτημα Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1901 |
|
Die Volksdichtung der Balkanländer in ihren gemeinsamen Elementen Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1902 |
|
Geschichte der byzantinischen und neugriechischen Litteratur Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1902 |
|
Das heutige Preußen und die byzantinische Gefahr Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1903 |
|
Taschenwörterbuch der neugriechischen Umgangs- und Schriftsprache Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1905 |
|
Kulturbilder aus den Balkanstaaten Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1906 |
|
Römer - Romäer - Romanen Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1907 |
|
Sprache und Volksüberlieferungen der südlichen Sporaden im Vergleich mit denen der übrigen Inseln des Ägäischen Meeres Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1908 |
|
Byzantinische Charakterköpfe Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1909 |
|
Die präpositionalen Präfixe in der griechischen Sprachentwicklung mit besonderer Berücksichtigung des Mittel- und Neugriechischen Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1909 |
|
Taschenwörterbuch Deutsch-Neugriechisch Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1909 |
|
Die osteuropäischen Literaturen in ihren Hauptströmungen vergleichend dargestellt Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1911 |
|
Hofleben in Byzanz Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1912 |
|
Byzantinische Quellen zur Länder- und Völkerkunde (5.-15. Jh.) Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1909, 1912 |
|
Imperialismus und Nationalismus im Kampf um den Balkan Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1913 |
|
Das Griechentum Kleinasiens Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1915 |
|
Die mittelalterlichen und die modernen Balkanprobleme in ihrem historischen Zusammenhang Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1915 |
|
Hellenistische Volksreligion und byzantinisch-neugriechischer Volksglaube Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1925 |
|
Aus Briefen und Tagebüchern zum deutschen Philhellenismus (1821-1828). Gesammelt und erläutert von Karl Dieterich Karl Dieterich (Επιμελητής) |
1928 |
|
Deutsche Philhellenen in Griechenland 1821-1822 Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1929 |
|
Goethe und die neugriechische Volksdichtung Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1929 |
|
Goethe und die neugriechische Volksdichtung Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1929 |
|
Langenscheidts Taschenwörterbuch der neugriechischen und deutschen Sprache. Zweiter Teil. Deutsch-Neugriechisch Karl Dieterich (Συγγραφέας), Alexander Steinmetz (Συνεργάτης) |
1961 |
|
Das neue Griechenland im neuen Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1905/1906 |
|
Neuere deutsche Literatur zum griechischen Freiheitskampf Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1926-1927 |
|
Neue Lyrik aus Griechenland Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
09.10.1898 (1897?) |
|
Ένα γράμμα κ' ένα τραγούδι Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
09.03.1913 |
|
Δημοτικά μεταφράσματα από αρχαία ελληνική ποίηση Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
1.2.1904, 8.2.1904 |
|
Επιστήμη, επίσημοι και ανυπέυθυνοι Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
04.05.1908 |
|
Η αναγέννηση της Νέας Ελλάδας Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
19.3.1906, 26.3.1906 |
|
Ο ξένος τύπος Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
20.01.1906 |
|
Οι νεοέλληνες Λυρικοί Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
15.11.1928 |
|
Παρατηρήσεις στις φιλολογίες της Ανατολικής Ευρώπης Karl Dieterich (Συγγραφέας), Κ[ωνσταντίνος] Χ[ατζόπουλος] (Μεταφραστής) |
12.2.1906, 19.2.1906, 26.2.1906 |
|
Ρωμιοί και Ρουμούνοι (Μια κουβέντα) Karl Dieterich (Συγγραφέας) |
24.07.1905 |
|
Karl Dieterich Franz Dölger (Συγγραφέας) |
1957 |
|
Neugriechische Lyriker. Ausgewählt und übertragen von Karl Dieterich. Mit einem Geleitwort von Gerhart Hauptmann Gerhart Hauptmann (Συνεργάτης), Karl Dieterich (Μεταφραστής), Georgios Athanas (Συγγραφέας), Markos Awjeris (Συγγραφέας), Aemilia Daphni (Συγγραφέας), Georgios Delis (Συγγραφέας), Konstantin Deltas (Συγγραφέας), Klearete Dipla-Malamu (Συγγραφέας), Theone Drakopulu (Συγγραφέας), Georgios Drossinis (Συγγραφέας), Rigas Golphis (Συγγραφέας), Ioannis Gryparis (Συγγραφέας), Joannis Hadzaras (Συγγραφέας), Konstantin Hadzopulos (Συγγραφέας), M. Kalyvitis (Συγγραφέας), Aristos Kambanis (Συγγραφέας), Panajotis Kanellopulos (Συγγραφέας), Nikos Karvunis (Συγγραφέας), Konstantin Kavaphis (Συγγραφέας), Galatea Kasandzaki (Συγγραφέας), Elias Kuluvatos (Συγγραφέας), Athanasios Kyriazis (Συγγραφέας), Kl. Lakon-Karthaeos (Συγγραφέας), Lorenzos Mabilis (Συγγραφέας), Jannis Maenaliotis (Συγγραφέας), Miltiadis Malakassis (Συγγραφέας), Timos Malanos (Συγγραφέας), Apostolos Mammelis (Συγγραφέας), Stefanos Martzokis (Συγγραφέας), Kostis Palamas (Συγγραφέας), Zacharias Papandoniu (Συγγραφέας), Nikolaos Petmesas (Συγγραφέας), Menos Philindas (Συγγραφέας), Joannis Polemis (Συγγραφέας), Nikos Poriotis (Συγγραφέας), Lampros Porphyras (Συγγραφέας), Angelos Sikelianos (Συγγραφέας), Sotiris Skipis (Συγγραφέας), Thrasybulos Stawru (Συγγραφέας), Kostas Uranis (Συγγραφέας), Kostas Varnalis (Συγγραφέας), Petros Vlastos (Συγγραφέας) |
1928 |
|
Karl Dieterich und die Begründung der Neogräzistik in Leipzig Johannes Irmscher (Συγγραφέας), Jürgen Werner (Επιμελητής) |
1989 |
|
Ausgewählte Gedichte Konstantinos Kavafis (Συγγραφέας), Karin Aridas (Συνεργάτης), Georgios Aridas (Επιμελητής), Helmut von den Steinen (Μεταφραστής), Adolf Endler (Μεταφραστής), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1979 |
|
Griechenfreundschaft gegen Philhellenismus? Karl Dieterichs Lyrik-Anthologie als erste Kanonbildung Marilisa Mitsou (Συγγραφέας, Επιμελητής), Chryssoula Kambas (Επιμελητής) |
2010 |
|
Karl Dieterich Erich Ziebarth (Συγγραφέας) |
1936 |
|
Angelika Argyris Heftaliotis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Das Gelübde Lambros Asteris (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1898 |
|
Das Gelübde Lambros Asteris (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Das Unglückszeichen Andreas Karkawitzas (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1897 |
|
Der Schwammfischer Andreas Karkawitzas (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1900 |
|
Der Tod des Pallikaren Kostis Palamas (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1897 |
|
Der lahme Vassilis Kostas Paroritis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1907 |
|
Der lahme Vassilis Kostas Paroritis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Die Fatalisten Kostas Varnalis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής), Dinos Kugulos (Επιμελητής) |
1980 |
|
Die Marmorbrüche Kostas Kristallis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Die Nachtwandlerin Jannis Vlachojannis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Die Olivenleserin Argyris Heftaliotis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Die Schalmei Andreas Karkawitzas (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Drei Gedichte [Lebenskerzen, Treulosigkeit, Nachmittagssonne] Konstantin Kavaphis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1921/22 |
|
Goethe in Rom; Aphrodite Anadyomene Angelos Sikelianos (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής), Dinos Kugulos (Επιμελητής) |
1980 |
|
Griechische Volkserzählungen. Autorisierte Übersetzung aus dem Neugriechischen Andreas Karkawitzas (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1907 |
|
Humpel-Jannis in Jannina Christos Christovassilis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1899 |
|
Kapitän Georg Argyris Heftaliotis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1898 |
|
Karl Gustav Dieterich, 1869-1935 Andrea Schellinger (Συγγραφέας) |
01.12.2020 |
|
Lacrymae rerum Lampros Porfyras (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής), Dinos Kugulos (Επιμελητής) |
1980 |
|
Lethe Lorenzos Mavilis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1969 |
|
Maienfest Kostas Paroritis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1908 |
|
Marinos Kontaras Argyris Heftaliotis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Neugriechische Lyriker. Ausgewählt und übertragen von Karl Dieterich. Mit einem Geleitwort von Gerhart Hauptmann Karl Dieterich (Μεταφραστής), Verschiedene (Συγγραφέας) |
1931 |
|
Skizzen [Der immerdar Gekreuzigte. Momentbilder aus dem Kriege] Pavlos Nirwanas (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1900 |
|
Verlorene Jahre Ioannis Polemis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής), Dinos Kugulos (Επιμελητής) |
1980 |
|
Voluptas Myrtiotissa (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
1968 |
|
Neugriechische Erzählungen Lambros Asteris (Συγγραφέας), Argyris Heftaliotis (Συγγραφέας), Andreas Karkawitzas (Συγγραφέας), Kostas Kristallis (Συγγραφέας), Kostas Paroritis (Συγγραφέας), Jannis Vlachojannis (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής) |
[1910] |
|
Ελληνογερμανικά. Από τις σχέσεις του Καμπύση με τον Karl Dieterich και τον Karl Krumbacher Φώτιος Α. Δημητρακόπουλος (Συγγραφέας) |
1997 |
Παραπομπή
Μάρκο Χίλεμαν, »Καρλ Ντίτεριχ«, στο: Αλέξανδρος-Ανδρέας Κύρτσης και Μίλτος Πεχλιβάνος (επιμ.), Επιτομή των ελληνογερμανικών διασταυρώσεων, 18.04.2022, URI: https://comdeg.eu/el/compendium/artikel/95975/.Μεταδεδομένα
Κατηγορία άρθρου | Πρόσωπο |
Ευρετήριο | Καρλ Ντίτεριχ |
GND-ID | Dieterich, Karl (116111895) |
Συγγραφέας | Μάρκο Χίλεμαν |
Σχετικά | Karl Dieterich (Εργοβιογραφικό σημείωμα) |
Άδεια χρήσης | CC BY-NC-ND 4.0 |
Γλώσσα | Ελληνικά, μετάφραση από τα γερμανικά από την/τον Αντώνης Οικονόμου |