Ο Βίλχελμ Μύλλερ (Wilhelm Müller, 1794-1827) ήταν γερμανός ποιητής, φιλόλογος, κριτικός της λογοτεχνίας και μεταφραστής, ο οποίος λόγω της ένθερμης υποστήριξης του ελληνικού απελευθερωτικού αγώνα απέκτησε από τους συγχρόνους του το προσωνύμιο ο «Μύλλερ των Ελλήνων».
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Βερολίνο (1812-1817) υπήρξε, μεταξύ των άλλων, μαθητής του διάσημου φιλόλογου Friedrich August Wolf. Κατά την ίδια χρονική περίοδο και υπό την επήρεια της αναδυόμενης Γερμανικής Φιλολογίας (Germanistik) άρχισε να ενδιαφέρεται για τη μεσαιωνική ποίηση και λαϊκή λογοτεχνία. Ο φιλελληνισμός του Μύλλερ ήταν επίσης προϊόν των σπουδών αυτής της περιόδου, που έστρεψαν το ενδιαφέρον του στη σχέση του κλασικού πολιτισμού, της ζωντανής λαϊκής παράδοσης και της σύγχρονης εθνικής λογοτεχνίας.
Με τη σύγχρονη Ελλάδα ο Μύλλερ ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή κατά την περίοδο μιας δίμηνης παραμονής του στη Βιέννη. Την αφορμή έδωσε η ανάθεση ενός ερευνητικού ταξιδιού στην Ελλάδα και στη Μικρά Ασία από τη Βασιλική Πρωσική Ακαδημία Φιλοσοφίας και Επιστημών (Königlich Preußische Akademie für Philosophie und Wissenschaften), με σκοπό την αντιγραφή αρχαίων επιγραφών. Με τη μεσολάβηση του βερολινέζου ελληνιστή Philipp Buttmann, ο Μύλλερ ήρθε σε επαφή με τον κύκλο των εκδοτών του περιοδικού Ερμής ο Λόγιος, ο οποίος όχι μόνο του έδωσε τις πρώτες βάσεις για τις γνώσεις του στα νέα ελληνικά, αλλά τον βοήθησε στην αποστολή του με μια αγγελία που καλούσε σε βοήθεια για το εγχείρημα του νέου επιστήμονα.
Επιστρέφοντας στην γενέτειρά του, την πόλη Ντεσάου (Dessau), ο Μύλλερ ανέπτυξε ως φιλέλληνας ένα εντυπωσιακό φάσμα λογοτεχνικών, δημοσιογραφικών και μεταφραστικών δραστηριοτήτων. Το γνωστότερο μέχρι σήμερα τεκμήριο αυτής της δραστηριότητας αποτελούν τα Τραγούδια των Ελλήνων (Lieder der Griechen), τα οποία δημοσιεύτηκαν μεταξύ 1821 και 1826 σε σειρές και με μεγάλη πυκνότητα. Τα τραγούδια αυτά δεν θεωρούνται απλώς μέχρι σήμερα τα σπουδαιότερα ποιητικά δείγματα του γερμανικού φιλελληνισμού, αλλά συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό και στην ίδια τη φήμη του ποιητή Μύλλερ, ο οποίος αργότερα έγινε γνωστός για τους κύκλους ποιημάτων του Η ωραία μυλωνού (Die schöne Müllerin) και Το χειμωνιάτικο ταξίδι (Die Winterreise). Με τη στρατευμένη δημοσιογραφία του, ο Μύλλερ συνέβαλε παράλληλα στο να στραφεί το ενδιαφέρον της γερμανικής κοινής γνώμης προς την Ελλάδα. Στα άρθρα του ασκούσε κριτική και μετέδιδε ανταποκρίσεις από την Ελλάδα, όπως π.χ. για το θάνατο του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, και ασχολούνταν εντατικά με τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του αφορούσε εν προκειμένω τη διάδοση των νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών, τα οποία ο ίδιος θεωρούσε σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής ως δείγματα του ελληνικού εθνικού χαρακτήρα. Το σπουδαιότερο επίτευγμα του Μύλλερ στο συγκεκριμένο πεδίο συνίσταται αναμφίβολα στη γερμανική μετάφραση των Chants populaires de la Grèce moderne του Claude Fauriel (1825).
Στην Ελλάδα, η ποίηση του Μύλλερ δε διαδόθηκε ιδιαίτερα – μέχρι και πολύ πρόσφατα. Ωστόσο, ο γερμανός φιλέλληνας τιμήθηκε περί τα τέλη του 19ου αιώνα, δίνοντας τ’ όνομά του σε μια οδό της Αθήνας, την «Οδό Μυλλέρου». Την ίδια εποχή, η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε στη δωρεά του μαρμάρου για την κατασκευή από τον Hermann Schubert (1831-1917) του μνημείου Μύλλερ, τα αποκαλυπτήρια του οποίου έγιναν στο Ντεσάου το 1891. Η ελληνική κυβέρνηση συμμετείχε επίσης στους εορτασμούς για την 100η επέτειο της γέννησης του Μύλλερ με τη δωρεά μιας αναμνηστικής πλάκας και την αποστολή αντιπροσωπείας. Στους ομιλητές των εορτασμών στο Ντεσάου συμπεριλαμβάνονταν μεταξύ άλλων ο έλληνας πρέσβης Ευθύμιος Κανελλόπουλος καθώς και οι καθηγητές Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής και Ιωάννης Καλιτσουνάκης.
Μετάφραση από τα γερμανικά: Αντώνης Οικονόμου
