Ο Γιόχαν Ματίας Φίρμενιχ-Ρίχαρτς (Johann Matthias Firmenich-Richartz, 1808–1889) ήταν γερμανός φιλόλογος και συγγραφέας, ο οποίος εξέδωσε μεταξύ 1840 και 1867 μια δίτομη ανθολογία νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών.
Γόνος μιας ευυπόληπτης αστικής οικογένειας της Κολωνίας έμαθε ήδη από μικρός, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, τις κλασικές και αρκετές σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες, δείχνοντας «ιδιαίτερη επιμέλεια στην εκμάθηση της νεοελληνικής και της σκωτικής γλώσσας» (Firmenich-Richartz 1834, 157). Τα σχέδιά του για έκδοση νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών ανάγονται εμφανώς στη δεκαετία του 1820. Την περίοδο εκείνη σπούδαζε μεταξύ των άλλων στη Βόννη με καθηγητή τον Άουγκουστ Βίλχελμ Σλέγκελ (August Wilhelm Schlegel, 1767–1845) και επιχείρησε εκτεταμένα ταξίδια στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία.
Η μεταφραστική δραστηριότητα του Φίρμενιχ-Ρίχαρτς σχετίζεται με το ευρύτατο ενδιαφέρον του για τις εθνικές «φωνές των λαών» της Ευρώπης (βλ. π.χ. το βασικό του έργο Τευτονικές λαϊκές φωνές. Συλλογή θρύλων, παραμυθιών, δημοτικών τραγουδιών, ρητών κ.ά. από τις γερμανικές ντοπιολαλιές / Germaniens Völkerstimmen. Sammlung der deutschen Mundarten in Dichtungen, Sagen, Märchen, Volksliedern, Sprüchen u. s. w., Berlin, 1846–1866). Ο εθνοποιητικός χαρακτήρας των Νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών φαίνεται από την ένταξη στη συλλογή και «αρχαιοελληνικών δημωδών ασμάτων», με την οποία εντάσσονται στον επίκαιρο τότε λόγο γύρω από το ερώτημα της ελληνικής συνέχειας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο εκδότης αναφέρει ρητά «την εξαιρετική μελέτη του κρητικού φίλου Ε. Βυβιλάκη» (Firmenich-Richartz 1867, VI) Η νεοελληνική ζωή σε σύγκριση με την αρχαιοελληνική. Για την ερμηνεία αμφοτέρων (Neugriechisches Leben verglichen mit dem Altgriechischen: Zur Erläuterung beider, Berlin, 1840), η οποία συγκαταλέγεται στις πρώτες ελληνικές προσπάθειες να καταρριφθεί η θέση του Γιάκομπ Φίλιπ Φαλμεράυερ (1790–1861) περί εξαφάνισης των αρχαίων Ελλήνων. Όπως και οι περισσότερες εκδόσεις που είχαν προηγηθεί, έτσι και οι δυο πρώτοι τόμοι των Νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών βασίζονται στο Chants populaires de la Grèce moderne (1825) του Claude Fauriel. Ο τρίτος τόμος της συλλογής, που αναγγέλθηκε το 1867, δεν εκδόθηκε ποτέ.
Μετάφραση από τα γερμανικά: Αντώνης Οικονόμου
