Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής

  • Δημοσιεύτηκε 31.03.22
1809,
  • Κωνσταντινούπολη
— 1892,
  • Αθήνα
  • διπλωμάτης
  • πολιτικός
  • συγγραφέας

Ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής (Alexandros Rizos Rangavis, 1809–1892), γνωστός και ως Rangabé, υπήρξε ένας από τους γνωστότερους έλληνες ποιητές, πολιτικούς και διπλωμάτες του 19ου αιώνα, ο οποίος είχε ιδιαίτερη συμβολή στην πολιτιστική και πολιτική διαμεσολάβηση ανάμεσα στην Ελλάδα και στο γερμανόφωνο χώρο.

Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, γόνος φαναριώτικης οικογένειας, ο Ραγκαβής φοίτησε σε σχολεία στη Βουδαπέστη και στην Οδησσό, και από το 1826 σπούδασε με υποτροφία του βασιλιά Λουδοβίκου Α΄ της Βαυαρίας στη Βαυαρική Στρατιωτική Ακαδημία Δοκίμων Αξιωματικών (Kadettenkorps) στο Μόναχο, από την οποία αποφοίτησε ως αξιωματικός πυροβολικού το 1829. Παράλληλα με την στρατιωτική του εκπαίδευση, παρακολούθησε σεμινάρια στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, μεταξύ άλλων με τον Thiersch και τον Schelling.

Μετά την περίοδο του Μονάχου, ο Ραγκαβής μετέβη στην Ελλάδα, όπου υπηρέτησε αρχικά στον ελληνικό στρατό, και στη συνέχεια, ύστερα από το 1831, ως δημόσιος λειτουργός σε διάφορες υπηρεσίες, μεταξύ άλλων και ως υπάλληλος στα Υπουργεία Παιδείας και Εξωτερικών (1831–1844), ως καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1844–1867) και ως Υπουργός Εξωτερικών (1856–1859). Έχοντας αποκτήσει φήμη ως επιστήμονας και πολιτικός, έγινε μέλος διακεκριμένων διεθνών ακαδημιών, όπως της Ακαδημίας Επιστημών της Βαυαρίας (από το 1845) και του Γκέτινγκεν (από το 1857).

Από το 1867 και μετά, ο Ραγκαβής έδρασε ως Διπλωματικός Ακόλουθος στην Ουάσιγκτον, στην Κωνσταντινούπολη, στο Παρίσι και τέλος στο Βερολίνο (1874-1887), όπου εκπροσώπησε μεταξύ άλλων τα ελληνικά συμφέροντα στο Συνέδριο του Βερολίνου (1878). Σύμφωνα με το οικογενειακό του αρχείο στην Ακαδημία Αθηνών, ο Ραγκαβής υπήρξε επίσης κατά την περίοδο της παραμονής του στο Βερολίνο περιζήτητος τόσο ως συνομιλητής στο πλαίσιο της ελληνογερμανικής συνεργασίας στους τομείς της επιστήμης και του πολιτισμού, όσο και ως ειδικός για ελληνικά θέματα σε εφημερίδες και περιοδικά.

Παράλληλα με την επιστημονική και πολιτική του δράση, ο Ραγκαβής ανέπτυξε από τη δεκαετία του 1830 μια εξαιρετικά παραγωγική δημοσιογραφική και λογοτεχνική δραστηριότητα, η οποία τον καθιέρωσε ως έναν από τους διασημότερους εκπροσώπους του ελληνικού ρομαντισμού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σε αυτό το πλαίσιο αναδείχθηκε σε σημαντικό διαμεσολαβητή μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, όχι μόνο ως συγγραφέας και κριτικός, αλλά και ως μεταφραστής έργων του Campe (1838, 1839, 1841, 1851) του Σίλλερ (1879), του Λέσινγκ (1879) και του Γκαίτε (1885, 1889).

Εκτός αυτού, ο Ραγκαβής κατόρθωσε να προβάλει το επιστημονικό και συγγραφικό του έργο στη Γερμανία με εξαιρετικά μεγάλη επιτυχία, επενδύοντας μεταξύ άλλων και στη συνεργασία διακεκριμένων μεταφραστών και άλλων πολιτισμικών διαμεσολαβητών ανάμεσα στα δύο γλωσσικά περιβάλλοντα, όπως του Ντάνιελ Ζάντερς (Daniel Sanders), του Άντολφ Έλλισεν (Adolf Ellissen) και του υιού του, Όττο Άντολφ Έλλισεν (Otto Adolf Ellissen). Η διαμεσολαβητική αυτή δραστηριότητα κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του Ραγκαβή ως Πρέσβη στο Βερολίνο. Την περίοδο αυτή όχι μόνον μεταφράστηκαν πολλά από τα λογοτεχνικά έργα του στα γερμανικά, για τα οποία δημοσιεύτηκαν κριτικές σε διακεκριμένα περιοδικά όπως το Magazin für die Literatur des Auslandes (Περιοδικό για τη λογοτεχνία του εξωτερικού), αλλά επίσης πραγματοποιήθηκαν παραστάσεις ορισμένων από τα ιστορικά του δράματα σε γερμανικά θέατρα.

Εκτός από την προβολή του δικού του λογοτεχνικού έργου, ο Ραγκαβής φρόντισε να εξοικειώσει το αναγνωστικό κοινό του εξωτερικού με την νεοελληνική λογοτεχνία γενικότερα. Το έργο Geschichte der neugriechischen Literatur von ihren Anfängen bis auf die neueste Zeit (1884, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας από τις απαρχές της μέχρι τη νεότατη εποχή) είναι η γερμανική μετάφραση από τον Daniel Sanders του έργου του Ραγκαβή Histoire littéraire de la Grèce moderne, που είχε κυκλοφορήσει στα γαλλικά το 1877.

Βιβλιογραφία

Παραπομπή

Μάρκο Χίλεμαν: «Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής», στο: Αλέξανδρος-Ανδρέας Κύρτσης και Μίλτος Πεχλιβάνος (επιμ.), Επιτομή των ελληνογερμανικών διασταυρώσεων, 31.03.22, URI : https://comdeg.eu/el/compendium/artikel/95991/.