Χέντβιχ Λύντεκε

  • Δημοσιεύτηκε 07.01.25
21.09.1879,
  • Βιέννη
— 30.12.1961,
  • Βερολίνο
  • λαογράφος
  • μεταφράστρια
  • συγγραφέας

Η Χέντβιχ Λύντεκε (1879–1961), το γένος Ρίχτερ, ήταν Aυστριακή λαογράφος, συλλέκτρια και μεταφράστρια νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών.

Μεγαλωμένη στη Βιέννη ως το δεύτερο παιδί ενός καθηγητή πανεπιστημίου και κόρη ενός εκδότη από τη Λειψία, η Λύντεκε έλαβε μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση από την οικογένειά της, γεγονός που της επέτρεψε να αναπτύξει τα γλωσσικά και μουσικά της ταλέντα από νωρίς. Λέγεται ότι ήδη από τα νεανικά της χρόνια εκτός από τα αγγλικά και τα γαλλικά είχε μάθει, επίσης, ιταλικά και ουγγρικά.

Μετά το γάμο της με τον Γερμανό διοικητικό δικηγόρο Μαξ Λύντεκε (1858–1934), μετακόμισε μαζί του, αρχικά, στο Ανόβερο και αργότερα στο Βερολίνο, όπου τα επόμενα χρόνια αφοσιώθηκε πλήρως στο μεγάλωμα των τριών παιδιών της. Παράλληλα, έμαθε αρχαία ελληνικά, δραστηριοποιήθηκε στον λογοτεχνικό χώρο και δημοσίευσε τις πρώτες μεταφράσεις αγγλο-σκωτσέζικης και ουγγρικής λαϊκής ποίησης.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920, η Λύντεκε στράφηκε προς τη νεοελληνική γλώσσα και τη λαϊκή ποίηση, η οποία αποτέλεσε το επίκεντρο των δραστηριοτήτων της τα επόμενα χρόνια. Εκτός από τα γλωσσικά μαθήματα που παρέδιδε ο Ιωάννης Καλιτσουνάκης (1878–1966) στο σεμινάριο Ανατολικών Γλωσσών, το οποίο παρακολούθησε για δύο εξάμηνα, η ίδια ασχολήθηκε με τη συστηματική μελέτη των ελληνικών διαλέκτων. Σε αυτή την προσπάθεια τη βοήθησαν, μεταξύ άλλων, δύο Έλληνες φοιτητές, που έμεναν στο Βερολίνο και οι οποίοι αργότερα έγιναν γνωστοί επιστήμονες: ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας (1893–1976) και ο κλασικός φιλόλογος Ιωάννης Συκουτρής (1901–1937). Η Λύντεκε εκείνη την εποχή μελέτησε και κατέγραψε, επίσης, σχεδόν 200 συλλογές νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών, μερικές από τις οποίες προμηθεύτηκε από τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Βερολίνου και άλλες από το εξωτερικό.

Μετά το θάνατο του συζύγου της, μεταξύ του 1935 και 1939 έκανε πολλά ταξίδια στην Ελλάδα, την Κύπρο και στα τότε ιταλικά Δωδεκάνησα. Σε αυτά τα ταξίδια συγκέντρωσε μια σημαντική συλλογή ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, ορισμένα από τα οποία προέρχονταν από απομακρυσμένες περιοχές του ελληνόφωνου χώρου και που μέχρι τότε είχαν παραμαμείνει άγνωστα στους ειδικούς. Το σχέδιο, όμως, για την έκδοση αυτών των τραγουδιών σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών ματαιώθηκε λόγω της έναρξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και ο πρώτος τόμος αυτής της συλλογής με τα ελληνικά τραγούδια εκδόθηκε ήδη από το 1943, τελικά, κυκλοφόρησε μόλις το 1947. Ο δεύτερος τόμος με τις γερμανικές μεταφράσεις της Λύντεκε δημοσιεύθηκε το 1964 σε έκδοση που ανέλαβε ο Γεώργιος Μέγας και ο τρίτος, μια δίγλωσση έκδοση ακριτικών τραγουδιών, η οποία είχε από τη συνεργασία της Λύντεκε με το φίλο της, Φριτς Μπεμ (1880–1943), κυκλοφόρησε τριάντα χρόνια αργότερα από την Ακαδημία Αθηνών.

Η ίδια η Λύντεκε, η οποία προώθησε ακούραστα το σχέδιο για την έκδοση των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών μέχρι και την μεταπολεμική περίοδο, δεν είχε τη δυνατότητα να επιστρέψει στον Παράδεισο της Λαϊκής Λογοτεχνίας [Paradies der Volksdichtung, όπως τιτλοφορήθηκαν τα ταξιδιωτικά απομνημονεύματά της που δημοσιεύθηκαν το 1948]. Αφού κατέρρευσε κατά τη διάρκεια ενός βυζαντινολογικού συνεδρίου στο Βέλγιο (1948), η σωματικά και ψυχικά καταπονημένη συλλέκτρια δημοτικών τραγουδιών πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής της σε διάφορα γηροκομεία του Βερολίνου.

Μετάφραση από τα γερμανικά: Κωνσταντίνα Λογκόνε

Παραπομπή

Μάρκο Χίλεμαν: «Χέντβιχ Λύντεκε», στο: Αλέξανδρος-Ανδρέας Κύρτσης και Μίλτος Πεχλιβάνος (επιμ.), Επιτομή των ελληνογερμανικών διασταυρώσεων, 07.01.25, URI : https://comdeg.eu/artikel/130709/.