Θωμάς Νικολάου

1937, Αμπελικό (Θεσσαλία) - 2008, Αμπελικό (Θεσσαλία)

συγγραφέας, μεταφραστής, επιμελητής

Ο Θωμάς Νικολάου (1937–2008) ήταν ελληνογερμανός συγγραφέας, μεταφραστής και πολιτισμικός διαμεσολαβητής.

Ο Νικολάου γεννήθηκε στο χωριό Αμπελικό Θεσσαλίας, έζησε τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο (1946-1949) από την πλευρά των κομμουνιστών ανταρτών, και υπήρξε ένα από τα 1000 περίπου «ελληνόπουλα» που εξορίστηκαν μετά την ήττα των κομμουνιστών στην Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας (DDR). Εκεί έζησε αρχικά για κάποιο χρονικό διάστημα στο Κομπινάτ Ασύλων «Ελεύθερη Ελλάδα» (Heimkombinat Freies Griechenland), ένα ίδρυμα για την επιμόρφωση προσφύγων του Eλληνικού Eμφυλίου στην πόλη Ράντεμποϊλ (Radebeul) της Σαξωνίας, και αργότερα σε ένα ορφανοτροφείο για Ελληνόπουλα που λειτουργούσε στην Villa Orlando της Δρέσδης. Αφού πήρε το απολυτήριο γυμνασίου (Abitur) στη Δρέσδη, ο Νικολάου ξεκίνησε σπουδές δημοσιογραφίας στο πανεπιστήμιο Καρλ Μαρξ της Λειψίας, όπου και εργάστηκε κατόπιν ως επιστημονικός συνεργάτης.

Ως συγγραφέας ο Νικολάου έγινε γνωστός με το πρώτο του μυθιστόρημα Τη νύχτα ήρθαν οι βάρβαροι (Nachts kamen die Barbaren), το οποίο διαδραματίζεται κατά την περίοδο ανάμεσα στον Εμφύλιο και τη δικτατορία των συνταγματαρχών (1967–1974). Όπως και τα υπόλοιπα έργα του, στα οποία  συγκαταλέγονται πολυάριθμα παιδικά βιβλία, έτσι κι αυτό είναι επηρεασμένο από τα βιώματα και τις πολιτικές πεποιθήσεις του συγγραφέα. Παράλληλα ο Νικολάου δραστηριοποιήθηκε από τη δεκαετία του 1970 ως μεταφραστής από τα ελληνικά στα γερμανικά και από τη δεκαετία του 1980 ως μεταφραστής από τα γερμανικά στα ελληνικά. Μέσω του λογοτεχνικού/μεταφραστικού του έργου συνδέθηκε και προσωπικά με λογοτέχνες όπως ο Γιάννης Ρίτσος και η Christa Wolf. Η τελευταία, στο διήγημά της Sommerstück (1989) πραγματεύεται τα κοινά καλοκαίρια τους στο Ντρίσπετ (Drispeth) του Μέκλενμπουργκ (Mecklenburg), όπου διέμενε ο Νικολάου από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ο Νικολάου τη συνόδεψε το 1982 σ΄ένα ταξίδι της στην Ελλάδα, που αποτέλεσε την αφορμή για το διήγημά της Κασσάνδρα, το οποίο μετέφρασε το 1983 ο Νικολάου στα ελληνικά.

Λόγω της βιογραφίας του, ο Νικολάου υπήρξε ένας περιζήτητος εκπρόσωπος της «προοδευτικής» Ελλάδας στην ΛΔΓ, και είχε προσκληθεί πολλές φορές ως ομιλητής σε σχολεία και διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το 1976, με τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, μπόρεσε να επισκεφτεί μετά από 27 χρόνια το χωριό που είχε γεννηθεί. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την αφορμή για το ρεπορτάζ Επιστροφή στο χθες (Heimkehr ins Gestern) του γνωστού σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ Karl Gass, το οποίο μεταδόθηκε την ίδια χρονιά από την τηλεόραση της DDR. Για την μακρόχρονη δράση του ως πολιτιστικού διαμεσολαβητή, ο Νικολάου τιμήθηκε το 1987 με το «Άστρο της Συμφιλίωσης των Λαών» (Stern der Völkerfreundschaft).

Ήδη τη δεκαετία του 1980 εντείνονταν οι φήμες για τη συνεργασία του Νικολάου με τη διαβόητη Κρατική Ασφάλεια της Ανατολικής Γερμανίας (Staatssicherheit/Stasi) και πως ήταν υπεύθυνος για την παρακολούθηση, τη σύλληψη και την εκτόπιση πολυάριθμων πολιτών της ΛΔΓ. Η δραστηριότητά του αυτή αποκαλύφθηκε πλήρως το 1992, όταν τα αρχεία για τη δράση της Stasi δόθηκαν στη δημοσιότητα. Απ’ αυτά προέκυψε μεταξύ άλλων ότι ο Νικολάου ως “IM [Ανεπίσημος Συνεργάτης] Anton“ δεν παρακολουθούσε μόνο τους έλληνες συμπατριώτες του, αλλά και πολλούς ανατολικογερμανούς καλλιτέχνες και συγγραφείς, όπως το φιλικό του ζεύγος Κρίστα και Γκέρχαρντ Βολφ. Το 1992 ο Νικολάου επέστρεψε στην Ελλάδα μαζί με τη γερμανίδα σύζυγό του Καρόλα και τον υιοθετημένο γιο τους Πέτρο.

 

Βιβλιογραφία

Die Stasi und ihre Griechen
Marco Hillemann (Επιμελητής), Miltos Pechlivanos (Επιμελητής), Stratos Dordanas (Συγγραφέας), Vaios Kalogrias (Συγγραφέας)
2017
Nachts kamen die Barbaren
Thomas Nicolaou (Συγγραφέας)
1969
Thomas Nicolaous Roman "Nachts kamen die Barbaren" im literarischen Feld der DDR
Marco Hillemann (Επιμελητής), Miltos Pechlivanos (Επιμελητής), Dennis Püllmann (Συγγραφέας)
2017
Milos geschleift
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Επιμελητής), Thomas Nicolau (Μεταφραστής), Heinz Czechowski (Μεταφραστής), Margarete Hannsmann (Μεταφραστής), Hubert Witt (Μεταφραστής)
1979
Kleine Suite in rotem Dur. Liebesgedichte
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1982
Was für seltsame Dinge
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1985
Ikonenwand anonymer Heiliger
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1986
Ikonenwand anonymer Heiliger
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Επιμελητής σειράς)
1987
Ikonenwand anonymer Heiliger
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Επιμελητής σειράς)
1989
Der Fehler
Antonis Samarakis (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1976
Der Reisepaß
Antonis Samarakis (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1980
Die Notbremse
Antonis Samarakis (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1981
Wildkatze unter Glas
Alki Zei (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1973
Mit dreizehn ein Mann
Alki Zei (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1977
Heimkehr ins Gestern
Karl Gass (Σκηνοθέτης), Thomas Nicolaou (Σεναριογράφος)
1976
"Damit unsere Völker einander näherkommen". Begegnung mit Thomas Nicolaou, einem griechischen Schriftsteller in der DDR
Wolfgang Boeckh (Συγγραφέας)
10.09.1986
Der Schrei des Henkers und der Schrei des Opfers - Spitzel unter den Schriftstellern?
Werner Kalinka (Συγγραφέας), Manfred Schell (Συγγραφέας)
1991
Nicos und der Mondfisch
Carola Nicolaou (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Συγγραφέας)
1972
Die Schwanenfeder
Thomas Nicolaou (Συγγραφέας), Konrad Golz (Συγγραφέας)
1980
Einmal den Olymp besteigen: Geschichten über Griechenland
Thomas Nicolaou (Συγγραφέας), Manfred Küchler (Συγγραφέας)
1989
Der Reiter in der Nacht
Thomas Nicolaou (Συγγραφέας)
1975
Petros
Thomas Nicolaou (Συγγραφέας)
1971
Puputa
Thomas Nicolaou (Συγγραφέας), Regine Grube-Heinecke (Συνεργάτης)
1966
Sternchen
Thomas Nicolaou (Συγγραφέας)
1973

Παραπομπή

Μάρκο Χίλεμαν, »Θωμάς Νικολάου«, στο: Αλέξανδρος-Ανδρέας Κύρτσης και Μίλτος Πεχλιβάνος (επιμ.), Επιτομή των ελληνογερμανικών διασταυρώσεων, 18.04.2022, URI: https://comdeg.eu/el/compendium/artikel/95721/.

Μεταδεδομένα

Κατηγορία άρθρου Πρόσωπο
Ευρετήριο Θωμάς Νικολάου
GND-ID Nicolaou, Thomas (14205013X)
Συγγραφέας Μάρκο Χίλεμαν
Σχετικά Θωμάς Νικολάου (Εργοβιογραφικό σημείωμα)
Άδεια χρήσης CC BY-NC-ND 4.0
Γλώσσα Ελληνικά, μετάφραση από τα γερμανικά από την/τον Αντώνης Οικονόμου

Αναφορές στη Βιβλιογραφία

Kotsias, Kostas: Dunkle Schächte, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin: Volk und Welt 1974.
Kostas Kotsias (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1974
Solomos, Dionysios u. a.: Diese Landschaft ist hart wie das Schweigen. Neugriechische Lyrik, hrsg. v. Thomas Nicolaou, übers. von. Thomas Nicolaou u. a., Leipzig: Reclam 1972 (Reclams Universal-Bibliothek 279).
Dionysios Solomos (Συγγραφέας), Gerassimos Markoras (Συγγραφέας), Lorenzos Mavilis (Συγγραφέας), Andreas Kalvos (Συγγραφέας), Aristoteles Valaoritis (Συγγραφέας), Alexandros Rangavis (Συγγραφέας), Ilias Tandalidis (Συγγραφέας), Andreas Laskaratos (Συγγραφέας), Kostis Palamas (Συγγραφέας), Ajis Theros (Συγγραφέας), Jeorjios Drosinis (Συγγραφέας), Arjyris Eftaliotis (Συγγραφέας), Kostas Krystallis (Συγγραφέας), Miltiadis Malakassis (Συγγραφέας), Lambros Porfyras (Συγγραφέας), Tellos Agras (Συγγραφέας), Jeorjios Kotsioulas (Συγγραφέας), Rigas Golfis (Συγγραφέας), Galatia Kazantzaki (Συγγραφέας), Napoleon Lapathiotis (Συγγραφέας), Konstantinos Kavafis (Συγγραφέας), Nikos Kazantzakis (Συγγραφέας), Kostas Ouranis (Συγγραφέας), Kostas Karyotakis (Συγγραφέας), Kostas Varnalis (Συγγραφέας), Angelos Sikelianos (Συγγραφέας), Myrtiotissa (Συγγραφέας), Vassilis Rotas (Συγγραφέας), Iannis Ritsos (Συγγραφέας), Nikiforos Vrettakos (Συγγραφέας), Jeorjios Seferis (Συγγραφέας), Melpo Axioti (Συγγραφέας), Kostas Iannopoulos (Συγγραφέας), Vassilis Vassilikos (Συγγραφέας), Tefkros Anthias (Συγγραφέας), Tassos Livaditis (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Επιμελητής, Μεταφραστής), Volker Braun (Μεταφραστής), Axel Schulze (Μεταφραστής), Helmut Richter (Μεταφραστής), Gerd Eggers (Μεταφραστής), Bernd Jentzsch (Μεταφραστής), Heinz Czechowski (Μεταφραστής), Isidora Rosenthal-Kamarinea (Μεταφραστής), Helmut von den Steinen (Μεταφραστής), Gustav A. Conradi (Μεταφραστής), Klaus-Dieter Sommer (Μεταφραστής), Barbara Schlörb (Μεταφραστής), Arjyris Sfountouris (Μεταφραστής), Christian Enzensberger (Μεταφραστής), Paul Wiens (Μεταφραστής), Horst Meyer (Μεταφραστής)
1972
Alexandropoulos, Mitsos et al. (1977): Erkundungen. 24 griechische Erzähler. Berlin: Volk und Welt.
Mitsos Alexandropoulos (Συγγραφέας), Kay Cicellis (Συγγραφέας), Maro Douka (Συγγραφέας), Tatiana Gritsi-Milliex (Συγγραφέας), Marios Hakkas (Συγγραφέας), Jorgos Himonas (Συγγραφέας), Jorgos Karajorgas (Συγγραφέας), Menis Koumantareas (Συγγραφέας), Christos Levantas (Συγγραφέας), Regina Pagoulatou-Loverdou (Συγγραφέας), Sakis Papadimitriou (Συγγραφέας), Andreas Phrangias (Συγγραφέας), Theophilos Phrangopoulos (Συγγραφέας), Spyros Plaskovitis (Συγγραφέας), Nikos Sakopoulos (Συγγραφέας), Antonis Samarakis (Συγγραφέας), Stratis Tsirkas (Συγγραφέας), Thanassis Valtinos (Συγγραφέας), Kostas Varnalis (Συγγραφέας), Vassilis Vassilikos (Συγγραφέας), Eleni Voiskou (Συγγραφέας), Nikiforos Vrettakos (Συγγραφέας), Alki Zei (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Επιμελητής, Μεταφραστής), Panajotis Ghegas (Μεταφραστής)
1977
Palamas, Kostis: „Stadt und Einsamkeit“, Denker, Dichter, Priester. Kostis Palamas in deutschen Übertragungen, München: ars et unitas 2015, S. 166–174.
Kostis Palamas (Συγγραφέας), Karl Dieterich (Μεταφραστής), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής), Armin Kerker (Μεταφραστής), Axel Schulze (Μεταφραστής), Günter Dietz (Μεταφραστής)
2015
Ritsos, Jannis (1979): Milos geschleift. München: Carl Hanser Verlag.
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Επιμελητής), Thomas Nicolau (Μεταφραστής), Heinz Czechowski (Μεταφραστής), Margarete Hannsmann (Μεταφραστής), Hubert Witt (Μεταφραστής)
1979
Ritsos, Jannis (1979): Milos geschleift. Leipzig: Reclam.
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Επιμελητής), Thomas Nicolau (Μεταφραστής), Heinz Czechowski (Μεταφραστής), Margarete Hannsmann (Μεταφραστής), Hubert Witt (Μεταφραστής)
1979
Ritsos, Jannis: Kleine Suite in rotem Dur. Liebesgedichte, übers. von. Thomas Nicolaou, 1. Auflage Aufl., Berlin: Volk und Welt 1982.
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1982
Ritsos, Jannis: Erotika: Gedichte, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin, Wien: Medusa 1983.
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1983
Ritsos, Jannis: Jannis Ritsos, übers. von. Hans Brinkmann u. a., Berlin: Neues Leben 1983 (Poesiealbum 195).
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Hans Brinkmann (Μεταφραστής), Asteris Kutulas (Μεταφραστής), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής), D. Mandel (Μεταφραστής)
1983
Ritsos, Jannis: Was für seltsame Dinge, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin: Volk und Welt 1985 (Volk und Welt Spektrum 200).
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1985
Ritsos, Jannis: Ikonenwand anonymer Heiliger, Bd. 1, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin: Volk und Welt 1986.
Jannis Ritsos (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1986
Samarakis, Antonis: Der Fehler, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin (DDR): Neues Leben 1976.
Antonis Samarakis (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1976
Samarakis, Antonis: Der Reisepaß, übers. von. Thomas Nicolaou, 1. Auflage Aufl., Berlin (DDR): Volk und Welt 1980.
Antonis Samarakis (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1980
Samarakis, Antonis: Die Notbremse, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin (DDR): Volk und Welt 1981.
Antonis Samarakis (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1981
Sevdalis, Basilis: Der Schatz von Akanthos, übers. von. Thomas Nicolaou, Frankfurt am Main: Fischer 2000 (Edition Fischer).
Basilis Sevdalis (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
2000
Valassi, Zoi: Der König und die Nachtigall, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin: Der Kinderbuchverlag 1983.
Zoi Valassi (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1983
Zei, Alki: Wildkatze unter Glas, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin (DDR): Der Kinderbuchverlag 1973.
Alki Zei (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1973
Zei, Alki: Mit dreizehn ein Mann, übers. von. Thomas Nicolaou, Berlin (DDR): Der Kinderbuchverlag 1977.
Alki Zei (Συγγραφέας), Thomas Nicolaou (Μεταφραστής)
1977

Μια συμπραξη των


Χρηματοδοτες

Τεχνικο περιβαλλον