Μαρί Εσπεράνς φον Σβαρτς

08.11.1818, Σάουθγκεϊτ (Αγγλία) - 20.04.1899, Έρματινγκεν

συγγραφέας, μεταφράστρια

Προφίλ

Τόποι δράσης	Κρήτη, Χανιά
Χρόνος δράσης	1865-1888
Ζώνες επαφής	Ελληνική λογοτεχνία, Ταξίδια στην Ελλάδα
Πρακτικές διαμεσολάβησης	Βιογραφική μαρτυρία, Μετάφραση από τα ελληνικά στα γερμανικά

Η Μαρί Εσπεράνς φον Σβαρτς (Marie Esperance von Schwartz, 1818–1899), το γένος Brandt, περισσότερο γνωστή με το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο Ελπίς Μέλαινα, ήταν γερμανόφωνη συγγραφέας ταξιδιωτικών έργων, εκδότρια έργων της ελληνικής δημώδους λογοτεχνίας και μεταφράστρια από και προς τις δύο γλώσσες.

Κόρη ενός τραπεζίτη από το Αμβούργο, γεννήθηκε στο Σαουθγκέιτ της κομητείας του Χέρτφορντ (στην Αγγλία), και διατήρησε την αγγλική της υπηκοότητα. Σπούδασε κυρίως στη Γενεύη και τη Ρώμη. Το εξαιρετικό γλωσσικό της ταλέντο φάνηκε από πολύ νωρίς – λέγεται ότι έμαθε άπταιστα 8 διαφορετικές γλώσσες. Μαζί με τον δεύτερο σύζυγό της, τον έμπορο από το Αμβούργο Φέρντιναντ φον Σβαρτς (Ferdinand von Schwartz), ξεκίνησε το 1846 για ένα μακροχρόνιο ταξίδι στην Ελλάδα, τη Μικρά Ασία και τη Βόρεια Αφρική, που στάθηκε πηγή έμπνευσης για τις πρώτες λογοτεχνικές της δοκιμές. Το 1849 εγκαθίσταται στη Ρώμη, όπου κατά τα επόμενα χρόνια διατηρεί μια στενή προσωπική σχέση με τον Ιταλό επαναστάτη Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι. Το 1866 μάλιστα φαίνεται ότι ο Γκαριμπάλντι έστειλε, για χάρη τής φίλης του, Ιταλούς στρατιώτες στην Κρήτη για να υποστηρίξουν την εκεί εξέγερση εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας.

Λίγο νωρίτερα, περί τα τέλη του 1865, η Εσπεράνς φον Σβαρτς είχε εγκατασταθεί στην Κρήτη, στο χωριό Χαλέπα, σημερινό προάστιο της πόλης των Χανίων, όπου έζησε για περισσότερα από 20 χρόνια. Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο νησί ανέπτυξε μια έντονη αγαθοεργή δράση, ιδρύοντας νοσοκομεία, πτωχοκομεία και σχολεία, μετέφρασε διδακτικά βιβλία από τα γερμανικά στα ελληνικά και αφοσιώθηκε στην προστασία της τοπικής πανίδας. Στο πλαίσιο αυτό ίδρυσε στα Χανιά ένα ιατρείο ζώων καθώς και τον πρώτο Σύλλογο προστασίας ζώων στο νησί.

Παράλληλα με αυτές τις δραστηριότητες, δημοσίευσε ως συγγραφέας με το ψευδώνυμο Ελπίς Μέλαινα πολλές ταξιδιωτικές εντυπώσεις από την Κρήτη: Η νήσος Κρήτη υπό Οθωμανική Διοίκηση (Die Insel Kreta unter der ottomanischen Verwaltung, 1867), Από τη Ρώμη στην Κρήτη. Ταξιδιωτικά σχεδιάσματα (Von Rom nach Kreta. Reiseskizze, 1870) Βιώματα και Παρατηρήσεις μιας υπερεικοσαετούς παραμονής στην Κρήτη (Erlebnisse und Beobachtungen eines mehr als 20jährigen Aufenthalts auf Kreta, 1892). Συνέλεξε και μετέφρασε επίσης κρητικά δημοτικά τραγούδια, θρύλους, ερωτικά αποφθέγματα, ρητά και γνωμικά, τα οποία συμπεριέλαβε σε μια ενιαία συλλογή υπό τον τίτλο Κρητική Μέλισσα (στα ελληνικά, 1873/1888) και Kreta-Biene (στα γερμανικά, 1874). Το ενδιαφέρον για τα κείμενα αυτά αναζωπυρώθηκε πρόσφατα, κι αυτό αποδεικνύεται από τις πολυάριθμες νέες εκδόσεις που γνώρισαν κατά τα τελευταία χρόνια τόσο η Kreta-Biene όσο και οι Αναμνήσεις από την Κρήτη. Οι τελευταίες εκδόθηκαν μάλιστα για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση το 2008.

Παραπομπή

Μάρκο Χίλεμαν, »Μαρί Εσπεράνς φον Σβαρτς«, στο: Αλέξανδρος-Ανδρέας Κύρτσης και Μίλτος Πεχλιβάνος (επιμ.), Επιτομή των ελληνογερμανικών διασταυρώσεων, 18.04.2022, URI: https://comdeg.eu/el/compendium/artikel/95515/.

Μεταδεδομένα

Κατηγορία άρθρου	Πρόσωπο
Ευρετήριο	Μαρί Εσπεράνς φον Σβαρτς
GND-ID	Schwartz, Marie Esperance von (117360899)
Συγγραφέας	Μάρκο Χίλεμαν
Σχετικά	Marie Esperance von Schwartz (Εργοβιογραφικό σημείωμα)
Άδεια χρήσης	CC BY-NC-ND 4.0
Γλώσσα	Ελληνικά, μετάφραση από τα γερμανικά από την/τον Αντώνης Οικονόμου